Ontologia 11.03.2007 wykład 5 i 6. Proszę sprawdzić wykład 5 czy napewno jest wszystko dobrze.
Funkcja zróżnicowania systemów społecznych, każdy system spełnia 4 podstawowe funkcje inaczej ulega rozpadowi.
1 funkcja -adaptacyjna (A) charakter zewnętrzny (relacja systemu z otoczeniem zewnętrznym)
2 funkcja -osiąganie celów (GA) charakter zewnętrzny
3 funkcja -integracja (I) charakter wewnętrzny
4 funkcja -utrzymanie wzorców(f.latentna) charakter wewnętrzny
ad1. Polega na tym że każdy system musi pozyskiwać z zewnątrz środki do swojego istnienia np uniwersytet.
ad2. Każdy system ma jakieś cele. Np uniwersytet ma 2 cele: edukacyjny i badania naukowe.
ad3. Polega na rozwiązywaniu konfliktów i napięć wewnątrz systemu (np. między uniwersytetami) może to być poprzez komisje dyscyplinarną jak i sąd koleżeński.
Najczęściej w sposób demokratyczny. (komuna nie rozwiązywała konfliktów i między innymi dlatego się rozpadła).
ad4. Każdy system ma jakąś tożsamość, etos i kultywuje to. Ma w dużym stopniu wymiar symboliczny, ekspresyjny (np czapki studenckie, patroni) obchody uroczyste posiedzenia.
Przykład rodziny
funkcje społeczne
1 funkcja adaptacyjna: gospodarka
2 funkcja realizowanie celów: realizuje się w polityce (władza)
Ma realizować cele zbiorowość, władza- mobilizuje zasoby dla realizacji celów zbiorowych, np w czasie klęski żywiołowej co przekracza możliwość jednostek więc rządzi władza, rownież w przypadku wojny, i tu ludzie sami sobie nie poradzą. Władza jako zdolność mobilizacji, uwalniania potencjału.
(przykład z szachami)
Powinien być potencjał wiedzy, informatyki, technologia a nie w utrzymaniu poprzednich epok (rolnictwo, socjalizm)
3 funkcja integracji: w nowoczesnych społeczeństwach konflikty są rozwiązywane a) przez prawo (to jest podstawa rozwiązywania konfliktów) b) przez demokrację - głosowanie jako pokojowe rozwiązywanie konfliktów. Dzięki temu w społeczeństwie zachodu nie dochodziło do rewolucji. Referendum bądź nowe wybory.
4 funkcja wzory: system edukacyjny, religia, wychowanie patriotyczne, kościoły, celebrowanie świąt, rocznic, muzea, flagi.
4etapy, fazy.
Partia polityczna potrzebuje duzych środków dla swego istnienia ( w Polsce bierze sie z budżetu, składek wg tego jaki osiągneło sie rezultat w wyborach). Finanswo partia uzależniona jest od tego ilu ma posłów w parlamencie (dlatego nie moze dojść do powstania całkowicie nowej partii bo nie będzie miala na to pieniędzy). Gdy pieniądze są to służą one do realizacji celów np udziału w wyborach. W zależności od wyników wyborów różnie się dzieje. Wygrani przystępują do kosumpcji zaś u przegranych pojawiają się napięcia, kłótnie i żale, szukanie winnych. Musi zaistnieć reintegracja np odchodzi się z partii bądź zmienia się przywódce tego co doprowadził do porażki. Walki frakcyjne i podziały wewnętrzne. Gdy partia się zintegruje to wchodzi w fazę adaptacji wzorów (ulotki spotkania itp.).
Na społeczeństwa można patrzeć z 2 perspektyw, od strony SYSTEMOWEJ przedmiotowo I PODMIOTOWO.
Systemowo- punkt widzenia obserwatora, naukowca, kulturoznawca. Teorie, konstruowanie pojęć których normalnie nie używamy na codzień, których nikt nie ma w swojej świadomości. np ekonomista który opisuje to co przekracza naszą jednostkową świadomość (on używa fachowych pojęć.)
Podmiotowo to punkt widzenia każdego z nas - zdroworozsądkowy to co mamy w swojej świadomości. Od strony Lebenswelt (świat życia, przeżywany, świat codzienny). Ujawniamy ukryte, milczące założenia funkcjonowania w świecie. Pokazanie tego co dla nas w świecie jest tak oczywiste ze wręcz nie zdajemy sobie nawet z niego sprawy, póki nie będziemy mieli jakiegoś problemu. Lebenswelt, w życiu codziennym przyjmujemy bardzo różne NASTAWIENIA
Nastawienia NATURALNE - oczywistość aż do odwołania przeciwieństwo naturalnego- FILOZOFICZNE, NAUKOWE, RELIGIJNE, ARTYSTYCZNE.
MILCZĄCE ZAŁOŻENIA
1. Oczywistość - że świat istnieje tj epoche naturalnego nastawienia (jako jedyny pewnik)
Epoche- antyk- powstrzymywanie os wydawania sądów.
zawieszamy przekonanie o tym czy istnieje świat- zawieszamy wątpliwości co do istnienia świata. Wiem że świat istniał przed moim narodzeniem i będzie istniał i po mojej śmierci.
2. Oczywistość - że inni ludzie istnieją i są wyposażeni w świadomość podobną jak moja
3. Komunikacja
4. Świat jest intersubiektywny (wspólny dla wszystkich) czyli TYPOWY. Źródłem nosnikiem tej typowości jest JĘZYK, określa świat w sposób ogólny (gdy mowimy prosze usiasc na krzesle to nie wskazujemy konkretnego krzesła). Intersubiektywośc polega tez na WSPÓLNOCIE ZNACZEŃ dotyczących gestów, symboli i właściwie wszystkiego co nas otacza. W różnych kulturach różne rzeczy są oczywiste.(W Lebenswelt wykonywujemy DZIAŁANNIA wyróżniane przez odniesienia do ZACHOWANIA. Różnia się tym że zachowanie ma charakter nieplanowany a działanie planowany i świadomy.Musimy mieć DZIAŁAJĄCY PODMIOT (AKTOR), CEL zeby go zrealizować, trzeba mieć środki, żeby połączyć środki trzeba mieć wiedzę i działanie odbywa się w pewnych warunkach SYTUACJI (na to działający nie ma wpływu).
Przyjście na uczelnie CEL, czym przyjechalismy to ŚRODKI łącznikiem celu i środków to WIEDZA, całe to działanie jest zaplanowane PLAN.
Cel staje się środkiem do innego celu np zaliczenie egz jest na potrzebne do ukonczenia studiów a to do celu zycia.
ŚRODKI > PLAN(WIEDZA)> CEL(PRZYJŚCIE NA ZAJĘCIA)> ŚRODEK-> CEL ZALICZENIE ->ŚRODEK->CEL UKONCZENIE STUDIÓW—-CEL ZYCIE.
SENS DZIAŁANIA (to cel):
CEL:
MOTYWY DZIAŁANIA: | ZŁODZIEJ
CEL: ( ażeby)
PONIEWAZ (odwołuje się do przeszłych doświadczeń)
3 TYPY DZIAŁAŃ:
1 INSTRUMENTALNE —>NATURA skierowne na przyrodę
2 STRATEGICZNE —> CZŁOWIEK jako świadomy podmiot
3 KOMUNIKACYJNE(porozumienie) —> CZŁOWIEK jako świadomy podmiot ad 2 i 3 sukces, skuteczność, efektywność na : człowieka jego postępowanie, jego celem jest porozumienie.
ad1. Słuzą opanowywaniu, przekształcaniu przyrody, jest cel, środki, racjonalność działań (tkwi w maksymalnej efektywności i skuteczności) polega na jak najskuteczniejszym dobraniu środków do celu. W nowoczesności coraz bardziej wzrasta skuteczność. Realizują się np w gospodarce. Celem jest tu zysk, trzeba zrealizować najlepsze środki do uzyskania jak najlepszego zysku. Domuniuje racjonalność a nie moralność.
ad2. To działanie instrumentalne z zastosowaniem do człowieka. Celem jest sukces, skuteczne wpłynięcie na drugiego człowieka.
ad3. Też wpłynięcie na drugiego człowieka ale przez porozumienie, komunikację z nim. Celem działania komunikacyjnego jest racjonalne myślenie. Jest racjonalne kiedy zostają spełnione pewne roszczenia co do ważności. Przykład: profesor prosi studenta o otwarcie okna- brak strategicznego nacisku tylko porozumienie. Działanie te było racjonalne ponieważ spełniało roszczenia.
Roszczenie do ważności aby było racjonalne musi być spełnione:
Roszczenie PRAWDZIWOŚCI- dotyczy poziomu opisowego, działanie jest wykonalne np otwarcie okna.
Roszczenie SŁUSZNOŚCI- dotyczy poziomu społecznego, jest słuszne w sensie społecznym jeśli jest umiejscowione wewnątrz ról społecznych, wykładowca ma prawo poprosić o otwarcie okna.
Roszczenie SZCZEROŚCI- dotyczy poziomu psychologicznego (szczera intencja) np czy wykładowca nie chce w ten sposób ośmieszyć studenta.
Jeśli te trzy roszczenia zostają spełnione to komunikacja jest racjonalna.
W jaki sposób utrzymuje się ład społeczny?
Jakie są zasady solidarności społecznej?
Co jest tym spoiwem które łączy, wiąże ludzi ze sobą?
Społeczeństwa składają się z jednostek a każda z nich jest inna a jednak ludzie w miarę harmonijnie ze sobą żyją.Otóż 2 podstawowe formy więzi, integracji społecznej wg Durkheima:
soliarność mechaniczna / intregracja społeczna - społeczeństwa przednowoczesne, dokonuje się w obrębie państwa.
solidarność organiczna / integracja systemowa - społeczeństwa nowoczesne, charakter ponadnarodowy, globalny np UE
MECHANICZNA
-Łączy wspólna świadomość- łączy ludzi, społeczeństwa tradycyjne, ta sama religia, tradycja, mity, wyobrażenia, tak samo czują, myślą, rozumieją świat, brak indywidualności.
- Domunuje prawo karne (surowe, wiele czynów zagrożone karą śmierci,ma na celu udręczanie przestępcy)
ORGANICZA
- Łączy podział pracy. Społeczeństwa, ludzie są coraz mniej samowystarczalni, są uzależnieni od innych, np mieszczanin jest uzależniony od rolnika itp.
- Prawo reguluje stosunki ludzkie. Prawo kooperacyjne ktore nie ma na celu zadania cierpienia itp ale współdziałanie między ludźmi i w razie zakłucenia przywracanie tego współdziałania. Prawo cywilne czy administracyjne. Ma charakter regulaminów, kodeks handlowy, cywilny. Reguluje nasze codzienne współdziałanie. Rośnie liczba regulacji bo system jest coraz bardziej złożony. Autonomizacja społeczeństwa, brak wspólnej świadomości. Są coraz bardziej wolni ale i zależni bo np w medycynie musimy iść do konkretnego specjalisty- na tym polega coraz większe uzależnienie ludzi. Podział pracy bardziej ze sobą spaja ludzi (uzależnia) niż wspólna świadomość.
Który typ jest silniejszy? Organiczna.
Wzrasta rola prawa międzynarodowego świadczy o tym że w więziach przeważa poziom globalny.
STRUKTURY SPOŁECZNE
a) Społeczeństwa obywatelskie
b) Sfera Publiczna
SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE
Społeczeństwo obywatelskie dziś rozumie się jako coś uniezależnionego od polityki. Niektórzy mówią że jest to coś nowego ale śladów można doszukać się już w starożytności w Grecji i Rzymie. Zostało tam sprecyzowane pojęcie obywatela. Kobiety nie miały praw politycznych ale mieli je żołnierze służący państwu. Przemiany wojskowości wpłynęły na wzrost demokracji np wzrost roli piechoty na miejsce kawalerii.
Charakter społeczeństw:
ANTYK- społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo polityczne. Bycie obywatelem dawało prawo do uczestnictwa w zyciu politycznym, ustanawianie prawa, bycia sędzią, urzędnikiem, dowódcą wojskowym i prawo do posiadania ziemi. Wykluczeni byli ze społeczeństwa cudzoziemcy,niewolnicy. Kobiety były ludźmi wolnymi, nie mialy praw politycznych ale miały prawa cywilne np mogły poślubić ateńczyka, jej dziecko bylo obywatelem ateńskim. tylko przez urodzenie w atenach przez ateńskich rodziców dawało prawa do bycia obywatelem.Rzym wprowadził nowość: można było nadawać obywatelstwo. Bycie obywatelem i uczestniczenie w życiu politycznym było moralnym obowiązkiem a nie tylko prawem.Perykles" Jednostka, która nie uczestniczy w zyciu publicznym, jest bezużyteczna" Bycie obywatelem było odrywane od kontaktu z rzeczami. Czyli obywatel nie zajmował się pracą zarobkową tylko sprawami ducha (polityką, filozofią).
Po upadku Rzymu następuje okres że nie można określić społeczeństwa obywatelskiego można mówić tylko o poddaństwie. Epoka nowoczesna od poddaństwa do obywatela. Skąd wyszło nowoczesne obywatelstwo? Otóź narodziło się w miastach z grupy społecznej czyli mieszczaństwa, burżuazji. Przez całe wieki średnie miasta i mieszczanie zyskiwało coraz większe przywileje i autonomie ukuteczniane przez wiele lat. Mieszczanie tylko w obrębie swoich miast mieli prawa. Zbiegły chłop z innego miasta po roku stawał się wolny.Był samorząd miejski, mieszczanie później mieli prawa do decydowania, następowało rozwarstwienie majątkowe, staje się tak, że uprawnienia samorządowe przysługują tym którzy mają własność. Stopniowo ci zbiegli chłopi stanowią plebs. Uprawnienia obywatelskie przysługują tylko zamożnym z własnością i nieruchmością. A pozbawni praw Ci co ich nie mają.
W nowoczesności pojawia się pojęcie społeczeństwa obywatelskiego zwłaszcza na gruncie liberalizmu. J. Locke 17wiek do dziś funkcjonuje w liberalizmie. Partia może być obywatelska. Z jednej strony jest to społeczeństwo polityczne ale z drugiej strony ma charakter nowoczesny bo podmiotem społeczeństwa są Ci co mają własność (burżuazja i posiadacze ziemscy).
Kwintesencją tego społeczeństwa obywatelskiego jest to że zawiera ono UMOWĘ SPOŁECZNĄ istotą jest ustanowienie praw i wyjście z stanu niecywilizowanego. Prawa mają teraz chronic życie, wolność, własność. Na straży praw stoi powołany rząd obywatelski. Oto więc ludzie poddani którym narzucano prawa zaczynają sami rządzic i być podmiotem, powołują rząd. Liberalizm - własność. Jako punkt wyjścia własności jest : ja jestem właścicielem samego siebie" (ciała.,umysłu) czyli moge ze sobą zrobić co chce. I nikt nie powienien w to ingerować. A prawo tą wolność ma chronić.
Hegel 18-19wiek odchodzi od dotychczasowego rozumienia obywatelstwa. Dla niego społeczeństwo obywatelskie to społeczeństwo rynkowe. To cały obszar skupiony wokół wolnego rynku, nowoczesnego kapitalizmu. Podmiotem społecznym jest burżuazja, mieszczanie. Centrum społecznym staje się obszar wolnego rynku. Hegel trafnie oddaje istotę nowoczesnego społeczeństwa.Ludzie w sposób swobodny działają i stowarzyszają się, korporacje zawodowe, ludzie ze sobą współpracują, przełamują egoizm. Hegel konstruuje to pojęcie między rodziną a państwem (rządem, parlamentem, wojskiem).
Marks- społeczeństwa są również zorganizowane wokół wolnego rynku jednak inaczej to oceniał od Hegla, wolny rynek to egoizm właśnie. Marks widział tylko wyniszczenia,walkę, żadnych pozytywnych elementów. A więc należy to społeczeństwo obywatelskie zlikwidować (ten wolny rynek),uspołecznienia i zostało to wykonane. Jednostka została podporządkowana państwu. Nie było własnej inicjatywy.Brak autonomicznej niezależności Ale stało się coś innego od zamierzeń- jednostki zamknęły się w rodzinach. Wytworzyły się dwa światy:
świat państwa (oficjalny) i świat rodziny (autentyk). Państwo rozumiano jako wroga. Walczono z nim, oszukiwano je, wykorzystywano do własnych celów.
W 20wieku pojęcie społeczeństwa obywatelskiego poszło w zapomnienie. Aby odrodzić społeczeństwo to zaczeły się ruchy antykomunistyczne. Nastąpiło ożywienie rozważań o społeczeństwie obywatelskim.
Habermas- społeczeństwo jako niezależne od polityki i gospodarki. Na społeczeństwo obywatelskie składają się stowarzyszenia, organizacje, ruchy, ktore są niezależną inicjatywą społeczną. Nie uzależnione od państwa i nie finansowane przez tzw "wielki biznes". To również samorządy lokalne, niepartyjne. (Partii politycznej wg Habermasa nie można nazwać obywatelską).
SFERA PUBLICZNA
Dla Habermasa to sfera działania. Obszar dyskusji zorganizowany wokół środków masowego przekazu, kształtowanie opini, poglądu ale nie jest to sfera podejmowania decyzji (to nalezy do polityki). "Media 4 władza". Sfera władzy to SFERA DECYZJI. Sfera mediów to SFERA WPŁYWÓW.
Sfera publiczna w rozumienu liberalnym- odróznienie od sfery prywatnej (wkraczam w sferę publiczną gdy wychodze z domu), szpital rządy, urzędy, również ulica. Jest jedna naczelna zasada tj aksjologiczna neutralność. Elementy religijne usunięte ze sfery publicznej. To jak mam żyć to jest moja prywatna sprawa. To stanowisko bierze się z doświadczeń historycznych. Wartości aksjologiczne są konfliktogenne. Prawa stanowione w państwie nie mogą wypływać z religii. Mają wypływać z czystej umowy między ludźmi.W treści nauczania nie moze być propagowana religia, symbole np Krzyż.
Przykładowe pytanie na egz: Przedstaw porównanie 3 podstawowych społeczeństw, porównanie 2 cywilizacji.
